Bir ürün, sistem veya servisin kullanımı sonucunda kişide oluşan algı ve tepkilerin tümü olarak adlandırılan kullanıcı deneyimi, teknolojinin yaşamımızın tüm alanlarını kapladığı günümüzde, ürün ve hizmet tasarımında göz ardı edilemez bir olgu haline gelmiştir. Bu yazımızda sizlere kullanıcı deneyimi tasarımı ile ilgili temel kavramları tanıtacağız.
Kullanılabilirlik
Bir ürünün hedef kitle tarafından ne kadar kolay kullanılabildiğini belirleyen temel kalite özelliğidir. Beş kalite bileşeniyle tanımlanır:
• Öğrenile bilirlik
• Verimlilik
• Hatırlana bilirlik
• Hatadan korunma
• Kullanıcı memnuniyeti
Kullanılabilir ürünler verimli, etkili ve memnun edicidir. Kullanıcıları tarafından kolay öğrenilebilir oldukları için, kullanımına ara verilse bile rahat hatırlanırlar. Kullanıcının hata yapmasını engeller, hatadan dönmeyi kolaylaştırırlar.
İnsan Bilgisayar Etkileşimi
Etkileşimli teknolojilerin tasarımı, geliştirilmesi, değerlendirilmesi ve uygulanması ile ilgilenen disiplinler arası çalışma alanıdır. İnsan davranışı, psikoloji, bilişsel bilimler, bilgisayar teknolojileri, yazılım mühendisliği, ergonomi, sosyoloji ve antropoloji gibi farklı disiplinlerle yakın ilişkilidir. Kullanılabilirlik insan bilgisayar etkileşiminin en temel çalışma alanlarından biridir. Kullanım ve işlevsellik açısından daha iyi ürün tasarımı da insan bilgisayar etkileşiminin ilgi alanına girmektedir.
Kullanılabilirlik Mühendisliği
İlk defa 1980’li yıllarda ortaya çıkmış olan bu kavram, insan bilgisayar etkileşimi alanında profesyonel olarak çalışan ve daha kullanılabilir sistemlerin geliştirilmesi için uygun bilimsel yöntemleri ve araçları kullanan kişileri tanımlamaktadır. Diğer mühendislik alanlarında olduğu gibi uygulamayla iç içe olan kullanılabilirlik mühendisleri, genellikle projelerde diğer ürün geliştirme ve test uzmanları ile birlikte çalışırlar. Sistemlerin analiz, geliştirme ve test süreçlerine aktif olarak katılırlar.
Kullanıcı Deneyimi
Bir ürün, sistem veya servisin kullanımı sonucunda kişide oluşan algı ve tepkilerin tümüdür(*). Kullanıcının bir ürün, servis veya sisteme ait algısının bütününü oluşturan etkileşimlerin tüm yönlerini kapsar. Kullanıcı ara yüzünü oluşturan düzen, görsel tasarım, metin, marka ve ses gibi tüm unsurları içerir. Kullanıcıya mümkün olan en iyi etkileşim deneyimini sağlamak için bu unsurları koordine eder.
(*)The International Standard on Ergonomics of Human System Interaction, ISO 9241-210
Kullanılabilirlik Testi
Bir ürün veya hizmetin hedef kitle açısından kullanılabilirliğini ölçen testlerdir. Ürün geliştirme sürecinin farklı aşamalarında uygulanabilen kullanılabilirlik testleri temelde ikiye ayrılır:
• Süreç içi (formative) testler, ürün geliştirme sürecinin başından itibaren tüm süreç boyunca belirli aralıklarla uygulanırlar.
• Süreç sonu (summative) testler, ürün ortaya çıktıktan sonra yapılan testlerdir ve ürünün geçerliliğini tespit için uygulanırlar.
Kullanılabilirlik testleri basit prototipler üzerinde yapılabileceği gibi, karmaşık göz izleme sistemlerinin bulunduğu laboratuvar ortamlarında da yapılabilir.
